ΗΛΙΑΣ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ~ ΑΗΤΤΗΤΟ ΑΛΑΤΙ~κριτική ανάγνωση

Γράφει η Καρίνα Βέρδη

 Το Αήττητο αλάτι  είναι μια προσεγμένη έκδοση που αποτελείται από βιβλίο και cd, ενώ χωρίζεται σε δύο ενότητες. Η πρώτη περιλαμβάνει δέκα ποιήματα που έχουν μελοποιηθεί από τη συνθέτρια –κιθαρίστρια Αρετή Κοκκίνου και ένα σε μουσική της Κρινιώς Νικολάου, τα οποία  περιέχονται σε cd, ενώ η δεύτερη περιλαμβάνει είκοσι ακόμα ποιήματα.

Εδώ θα αναλύσουμε το βιβλίο-cd ως προς την ποιητική του και όχι μουσικολογικά. Σε γενικές γραμμές ο μελωδίες εκδηλώνουν μια jazzy διάθεση, που ισορροπεί μεταξύ έντεχνου και spoken word, με πρωτοτυπία και προσεγμένη ενορχήστρωση.

Ασπρόμαυρες φωτογραφίες συνοδεύουν την arty αυτή έκδοση, παρουσιάζοντας ένα αναγνωστικό-ηχητικό και οπτικό δημιούργημα που φέρει την ποιότητα του πολυσχιδούς ποιητή, αλλά και την αρμονική σύμπλευση των υπόλοιπων δημιουργικών δυνάμεων που το απαρτίζουν.

Σταλάγματα σοφίας της ζωής, του έρωτα, της μνήμης περιέχονται σε ένα λόγο έμμετρο και καθάριο στα νοήματά του, στα οποία η ελληνικότητα, το φως και η ιστορικότητα παίζουν σημαντικό ρόλο. Οι Βοιωτικές και Σμυρνέικες ρίζες του Ηλία Παπακωνσταντίνου, περνούν στη θεματική του μέσα από αναφορές στη Σφαγή του Διστόμου, στη Σμύρνη, αλλά και στις αξίες της αγάπης, της μεγαθυμίας, του αληθινού και γενναιόδωρου έρωτα. Με γνήσια συναισθήματα μιας αρχετυπικής αρσενικής ψυχής που ποθεί την εμπειρία, την ελευθερία και την κατάκτηση, όχι όμως με αρχές φιλαυτίας αλλά με την ευγενή οραματική της εκδοχή, που έχει έρεισμα την αγάπη, η ποιητική φέρεται ενίοτε να έχει αφομοιώσει τη λογοτεχνική παράδοση ποιητών όπως ο Καββαδίας, την οποία συναντά άλλοτε σε συμβολιστικά πεδία και άλλοτε σε καθαρά ρεαλιστικά.

Διαβάζοντας την πρώτη ενότητα σχεδόν μυρίζουμε την αλμύρα, τα μπαχάρια της Σμύρνης ή την «σταγόνα πάνω στο λαιμό

Πού ’ρθε να με δροσίσει» και όλα τα στοιχεία που δημιουργούν μια παραστατική εικονοποιία.

Η δεύτερη ενότητα που τιτλοφορείται  «Ψυχής Μάρμαρα» είναι μια σειρά ποιημάτων, από τα οποία επτά αναφέρονται στην πληγή που έχουμε ως έθνος, με την κλοπή μέρους της αρχαίας μας κληρονομιάς. Η αδικία δημιουργεί μια παλέτα συναισθημάτων που εύκολα προκαλούν τη συμμετοχή του αναγνώστη με την αμεσότητα και την ακριβολογία, υπενθυμίζοντας ότι η ποίηση μπορεί να μιλήσει καλύτερα εκτός από τις λεπτές αποχρώσεις των εννοιών και των συναισθημάτων και για όσα «μας καίνε», όπως φαίνεται χαρακτηριστικά στο ποίημα

ΜΑΚΡΥΣΜΕΝΑ ΘΑΥΜΑΤΑ

Δεν ησυχάζουν αυτά τα κρίνα

Πάνω στο αέτωμα

Κρύβει η ορμή τους μια εξέγερση,

Μια επιστροφή.

Μακρινά μου θαύματα πώς ζείτε;

Πώς ξυπνάτε σε σκούρο ουρανό;

Στην αφέλεια του κόσμου

Πώς σκοτώνετε την απουσία;

Λάφυρα μιας παλιάς χορηγίας

Αλλοιωμένων ψυχών,

Αντιφέγγισμα του κόσμου

Στον άνυδρο χρόνο.

Δεν ησυχάζει με τον ύπνο

Τούτο το αίμα,

Βάφει τους ήλιους

Που ’χάσαν το πνεύμα τους,

Γράφει τις λέξεις

Για να φορέσει/χωρέσει

Τα χαμένα του λευκά παιδιά.

Το ποιητικό εγώ είναι ένα ιστορικό υποκείμενο σε μεγάλο μέρος αυτής της ενότητας, που η αλήθεια του υπερβαίνει τις τεχνικές γραφής και οι λέξεις είναι σφυριά που χτυπούν την πραγματικότητα, ποθώντας την ανάπλασή της.

Στα δεκατρία υπόλοιπα ποιήματα της συλλογής, επανέρχονται τα θέματα του χρόνου, του έρωτα, των χρωμάτων,  αλλά κυρίως οι επιθυμίες της ψυχής που διεκδικούν τον χώρο τους μέσα από μια ατακαδόρικη, στερεή στιχοπλοκία, που δεν αφήνει περιθώρια για παρερμηνείες.

Η ενορχήστρωση και η επιμέλεια παραγωγής του δίσκου έγινε από την Αρετή Κοκκίνου, με συμμετοχή γνωστών και αξιόλογων ερμηνευτών, όπως η Θέλμα Καραγιάννη, η Αργυρώ Καπαρού κ.α., ενώ απαγγέλλουν οι ηθοποιοί Μάνια Παπαδημητρίου και Ντομένικα Ρέγκου. Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μετρονόμος.

Πρώτη δημοσίευση Στερεά Νέα~ έντυπη έκδοση